Het landschapspark
Een ballonvaart, een escaperoom of naar de bioscoop: we zijn voortdurend op zoek naar afwisseling, sensatie en vermaak. In de negentiende eeuw was dit niet anders. Prins Frederik der Nederlanden liet op zijn landgoederen een prachtig landschapspark aanleggen waarin altijd wat te beleven viel: een schilderachtig landschap, bijzondere boomsoorten, slingerende vijvers en verrassende doorkijkjes. Trots vervoerde hij zijn gasten in een rijtuig door het park; de gasten, vielen daarbij van de ene verbazing in de andere .
Prins Frederik kocht in Wassenaar tussen 1838 en 1854 negen buitenplaatsen. Zo ontstond één groot landgoed van maar liefst 886 hectare groot. Het was zijn grote wens om deze landgoederen met elkaar te verbinden en samen te voegen tot één geheel. Hermann Wentzel boog zich als architect vooral over de gebouwde elementen. Landschapsarchitecten Johan David Zocher jr en Eduard Petzold kregen de opdracht om het natuurschoon te verfraaien.
De Engelse landschapsstijl
Zocher en Petzold pasten de Engelse landschapsstijl toe. Eind 18e eeuw raakte deze stijl in zwang. De elite had genoeg van de Franse tuin waarin alles symmetrisch en in één keer te overzien was. Ook was het onderhoud van de klassieke symmetrische tuin veel duurder dan van een landschapspark. De veranderde smaak kwam mede door de kunstenaars die steeds vaker romantische, parkachtige landschappen schilderden. De elite wilde dit in het echt ervaren! Natuur mocht dus niet langer getemd worden maar moest de ruimte krijgen. De Engelse tuin staat daarom bol van boomgroepen en mooie beplanting. Bij het ontwerp werd zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijk reliëf, zicht op weilanden en water was onderdeel van de beleving. Door de afwisseling was er elke keer wel iets nieuws te zien als een levend schilderij met fraaie kleurstellingen en dieptewerkingen.
Fraaie uitzichten
Op De Horsten kunt u een prachtige wandeling maken langs een enorme vijver. Maar waar u ook loopt, u kunt door de aanleg van de (schier)eilanden nooit de hele vijver overzien. Dit is een truc van Petzold waardoor de vijver groter oogde en er steeds wisselende zichtpunten waren. Het geheel maakte zo veel indruk. Een slingerpad dat langzaam omhoog kroop langs een flauwe helling kwam uit bij een fraaie zitbank. Vanaf daar hadden de gasten van prins Frederik een prachtig uitzicht op de portierswoning die tussen de bomen door piepte en er uiteraard piekfijn uitzag. Nieuwsgierig geworden? Dit prachtige uitzicht is er nog steeds!
Zichtlijnen
Zocher jr. en Petzold brachten ook veel intrigerende zichtlijnen aan. Hiervoor werden soms heel wat bomen gekapt. Dit is duidelijk te zien als u vanaf de Seringenberg naar het zuidoosten kijkt. Een strook bos is daar onderbroken, waardoor u een prachtig uitzicht heeft richting jachtslot Ter Horst. Ook het slingerpad tussen Raaphorst en Ter Horst heeft zo’n zichtlijn. Dit pad maakt plotseling een bocht van bijna 90 graden waardoor de gasten van prins Frederik eensklaps tegen het idyllische dorpje Voorschoten aankeken. De prins maakte met deze verrassingen diepe indruk op zijn gasten.
Schijn bedriegt
De parken van prins Frederik moesten de indruk wekken dat de natuur geheel haar eigen gang kon gaan. Maar niets is minder waar. Het park had veel beheer nodig en op sommige momenten had de prins wel 200 arbeiders tegelijk in dienst. Zij baggerden bijvoorbeeld elk jaar 35 kilometer sloot uit, zodat het water goed kon blijven stromen. Ook hielden de tuinmannen de zichtlijnen open door bomen en struiken te snoeien. Én ze onderhielden nauwkeurig de paden, zodat de elite kon genieten van het park zonder takken in hun gezicht te krijgen of tot hun enkels in de brandnetels te staan.
De tuinen van Ter Horst
Prins Frederik liet zijn parken aanpassen naar de Engelse landschapsstijl. Alleen Ter Horst is een uitzondering. Hier ligt sinds het laatste kwart van de 17de eeuw een geometrische Franse tuin en dat is zo gebleven toen de prins dit buiten kocht. Ter Horst ligt op een smalle zandrug en alles er omheen was simpelweg te nat om een Engelse tuin aan te leggen. Het levert een bijzonder stukje historie op, want nergens anders in Nederland is deze combinatie van een Franse en Engelse tuin te vinden. Als u op het rechte pad langs het Voorschotense deel over de Buxushaag kijkt, kunt u de formele laanstructuren uit de 17de eeuw nog steeds terugvinden.
Toegang tot het landschap
Prins Frederik liet niet alleen zijn gasten van het landschap genieten, ook het gewone volk mocht er wandelen wanneer hij er niet was. Het typeert het sympathieke karakter van de prins, want hij hoefde dit niet te doen. Bezoekers konden schriftelijk een kaartje kopen bij zijn rentmeester of hofmaarschalk. Er is dus niet veel veranderd, want ook vandaag de dag heeft u een toegangskaartje nodig. U kunt de kaarten online bestellen.
Ontdek het zelf!
Bent u door deze verhalen nieuwsgierig geworden naar het prachtige landschapspark van prins Frederik? Ga er dan vooral op uit! Geniet van de prachtige paarse weelde van de Seringenberg, de vijvers en de kronkelende paadjes. Beklim de diverse heuvels voor een prachtig uitzicht en laat u vooral verrassen door al het moois dat De Horsten u te bieden heeft.